Deze 10 startups vernieuwen de zorg

Met de fiets Amsterdam doorkruisen op zoek naar de tofste startups, dat is in een notendop het idee achter Startup Tour XXL. Dit jaar staat innovatie in de zorg centraal. 10 startups krijgen bezoek van een reeks fietsende zorg-vip's, wat misschien wel leidt tot nieuwe financiering en partnerships. De Startup Tour, een initiatief van Professional Rebel en Professional Passionates, slaat een brug tussen startups en de corporate wereld. Voor de derde editie van het evenement werden 10 startups geselecteerd die de gezondheidszorg betaalbaar en toegankelijk maken met innovatieve concepten en technieken. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij: het concept vergroot de zelfredzaamheid van patiënten.

Rockstart vestigt eigen Health Valley in Nijmegen

Het Amsterdamse Rockstart haalt jonge ondernemers die innovatief bezig zijn rond zorg en gezondheid naar Nijmegen. Het nieuwe startupprogramma Digital Health gaat deze zomer van start op Novio Tech Campus. In Nijmegen kunnen tien startups van over de hele wereld samenwerken met patiënten, zorgprofessionals en andere belanghebbenden.

Hartslagsensor Apple Watch minder betrouwbaar door update-bug

De Apple Watch meet bij sommige gebruikers veel minder vaak de hartslag, na het installeren van de recent verschenen Watch OS 1.0.1-update. Normaal gesproken wordt je hartslag eens per tien minuten door de Apple Watch gemeten, maar na het installeren van de update duurt het soms een uur totdat je hartslag weer wordt vastgelegd. Het is nog onbekend bij hoeveel mensen dit probleem speelt en wat Apple er aan gaat doen.

Onderzoek: patiënt wil medische gegevens online inzien

Veel patiënten willen op een gegeven moment medische gegevens online kunnen inzien, zo blijkt uit onderzoek onder 11.000 leden van de Patiëntenfederatie NPCF. De federatie merkt op dat de groep deelnemers niet volledig representatief is voor de Nederlandse bevolking. Het NPCF wil dat elke Nederlander in de toekomst over een PGD kan beschikken. De bedoeling is dat rond 2020 iedereen die dat wil een persoonlijk gezondheidsdossier kan hebben.

Nieuwe App Risicosignalering voor de ouderenzorg

Met de nieuwe App Risicoscan kunnen zorgmedewerkers eenvoudig en snel gezondheidsrisico's bij ouderen signaleren. Door het doorlopen van een korte screening, kun je gezondheidsrisico's signaleren zoals ondervoeding, mondproblemen, huidletsel, incontinentie en vallen. De app geeft suggesties voor vervolgacties en praktische adviezen. De app, ontwikkeld door het Kennisplein Zorg voor Beter, is voor zorgmedewerkers in verpleeg- en verzorgingshuizen, én voor thuiszorgmedewerkers.

Per onderwerp, zoals ondervoeding, medicatiefouten of depressie beantwoordt de zorgmedewerker vijf vragen. Daarna geeft de app aan of er een verhoogd risico bestaat, en of er mogelijk ook andere gezondheidsrisico's zijn, die je vervolgens meteen kunt checken. Bijvoorbeeld: een risico op ondervoeding, kan ook sneller leiden tot huidletsel of vallen. De resultaten van de Risicoscan kun je vanuit de app als PDF aan jezelf mailen, printen en toevoegen aan het dossier van de cliënt. De App Risicoscan scant op de bekende gezondheidsrisico's: ondervoeding, medicatiefouten, depressie, huidletsel, incontinentie, vallen en mondproblemen.

De App Risicoscan is de eerste drie maanden gratis te downloaden, via Google Play (voor Android) en de App Store (voor Apple).

Nederland naar wereldtop met orgaan- en ziektemodellen op chips

Op 18 mei is het instituut hDMT (Institute for human Organ and Disease Model Technologies) gelanceerd. Hiermee komt het onderzoek naar orgaan en ziektemodellen op chips in een stroomversnelling. De TU Delft, een van de oprichters van hDMT, is er al in geslaagd een flexibele chip te maken waarop levende hartcellen kunnen worden geplaatst, die echt kunnen kloppen. De organen-op-een-chip technologie helpt om een beter inzicht te krijgen in de werking van organen en het versnellen van bijvoorbeeld medicijnonderzoek.

Orgaan- en ziektemodellen op chips zijn microapparaatjes uitgerust met mechanische, elektrische en optische sensoren en actuatoren en voorzien van microkanaaltjes voor het laten groeien van orgaanweefsel onder micro fysiologische omstandigheden. De chips bootsen de functies, dynamiek en opbouw van menselijke organen na.

Het meest aansprekende voorbeeld van dit type onderzoek aan de TU Delft is Cytostretch, dat zich richt op hartcellen. In het Else Kooi Lab (voorheen Dimes Technology Centre) is daarin nu bereikt dat levende cellen op een flexibele chip kunnen worden geplaatst. Microgroefjes in het membraan zorgen ervoor dat de cellen zich oriënteren tot een stukje weefsel dat, voorzien van een voedingsmedium, kan groeien, leven en kloppen. Om een realistisch model te zijn voor echte hartcellen, moeten de chips waar de hartcellen op geplaatst zijn, dus ook flexibel zijn en mee kunnen bewegen. Dit gebeurt door het gebruik van een vliesje van membranen en een pompje op luchtdruk. ‘Dit was geen makkelijke opgave’, zegt prof. dr. Ronald Dekker (Philips en TU Delft). ‘Naast de technische uitdaging van het flexibel maken van de chips, moeten ze ook geschikt zijn voor massafabricage’, zegt Dekker, die bij Philips veel industriële ervaring heeft met de fabricage van commerciële medische micro-elektronica.

Met de Cytostretch-techniek zijn levende hartcellen te analyseren en kan het effect van mechanische stress op de elektrische activiteit worden bepaald. Dit zal meer inzicht geven in de precieze werking van de hartcellen. In principe wordt het hiermee ook mogelijk om structureel de uitwerking van (nieuwe) medicijnen op de cellen te testen. Daarmee zouden er, vóórdat er klinische testen plaatsvinden, al bepaalde medicijnen met bijwerkingen uitgehaald kunnen worden. Voor de farmaceutische industrie kan dit zeer kosten- en tijdbesparend zijn. Een ander groot potentieel voordeel is dat de noodzaak voor dierproeven voor een deel kan vervallen. Voorwaarde voor de ontwikkeling van de organ-on-a-chip-technologie, was de grote vooruitgang op het gebied van stamcellen. Sinds een aantal jaar is het immers mogelijk uit huidcellen cellen van andere organen te laten groeien.

De proeven met hartcellen zijn veelbelovend en naar verwachting zijn dit soort proeven ook uit te breiden naar andere organen. Projectleider prof. dr. Lina Sarro: ‘Er is geen reden om aan te nemen dat de aangetoonde principes niet veel breder zijn toe te passen, naar bijvoorbeeld de lever of nieren. Dit kan zich als een olievlek gaan uitbreiden.’ ‘In het Cytostretch-onderzoek hebben we een belangrijke eerste stap gemaakt. Al zijn de ontwikkelde devices specifiek afgestemd op hartcellen, het is aannemelijk dat het concept aangepast kan worden en afgestemd op de functionaliteit en structuur van een ander orgaan.’



hDMT


De inspanningen van de TU Delft op dit gebied staan zeker niet op zichzelf. Het recent gelanceerde brede onderzoeksinitiatief hDMT (human organ and Disease Model Technologies) richt zich exclusief op dit terrein. hDMT is opgericht door negen partners met elk een eigen expertise: TU Delft, Universiteit Twente, TU Eindhoven, Hubrecht Instituut, Universiteit Leiden, Leids Universitair Medisch Centrum, Erasmus Medisch Centrum, Galapagos en Genmab. De stichting concentreert zich in eerste instantie op drie onderzoekslijnen: hart- , kanker- en bloedvaten op chips.

Vaart achter medische app

Het kabinet gaat vaart maken met de inzet van digitale hulpmiddelen in de zorg. Over vijf jaar moet driekwart van de chronisch zieken en kwetsbare ouderen thuis zelf medische controles kunnen doen. De meetgegevens worden via een app verstuurd naar het laboratorium en als de uitslag bekend is, worden patiënten daar automatisch van op de hoogte gesteld. Ze moeten de gegevens ook via een veilige internetverbinding kunnen inzien in hun medisch dossier.

Influencers in de zorgmarketing: wat is er mogelijk?

Vaak ziet de volger van een blog de auteur als zijn vriend. Hij volgt hem op de voet, vertrouwt zijn verhaal en wordt beïnvloed door zijn mening. Organisaties binnen de medische, zorg- en farmaceutische markt willen betrouwbaar overkomen en invloed hebben op hun doelgroep, maar missen het grote bereik dat daarvoor nodig is. Voor hen is het mogelijk het bereik van een online influencer te gebruiken. Er zijn veel influencers die schrijven over verschillende onderwerpen. Nu is het zo dat er in de medische, zorg- en farmaceutische sector een aantal regels aan het promoten van producten en diensten gebonden zijn.

Kansen voor biobased materialen in ‘biobased ziekenhuis’

Wageningen UR en ziekenhuis Rijnstate in Arnhem zien kansen voor de inzet van vergistbare biobased materialen in ziekenhuisartikelen. Na gebruik kunnen wegwerpartikelen zoals bedpo’s, serviesgoed, schorten en onderleggers gemaakt van biobased materialen worden vermalen en via het riool in een vergistingsunit worden verwerkt. Deze innovatie levert energie op, vermindert afvalstromen en verbetert de hygiëne en logistiek in het ziekenhuis.

Wageningen UR Food & Biobased Research onderzocht welke biobased artikelen in aanmerking komen ter vervanging van huidige wegwerpartikelen. Omdat vergistbaarheid een belangrijke rol speelt bij de verwerking, is specifiek gekeken naar de mogelijkheden van vergistbare materialen. Van de afvalstroom die omgaat in Rijnstate kan volgens Food & Biobased Research circa 160 duizend kilogram gemaakt worden van dit type materiaal. Deze afvalstroom levert na vergisting een hoeveelheid biogas op die overeenkomt met 700 duizend kWh stroom.
Marc Koster, afdeling vastgoed van Rijnstate, spreekt van een regelrechte business case. Om dit mogelijk te maken zullen 51 shredders worden geïnstalleerd op verschillende plekken in het ziekenhuis, die wegwerpartikelen kunnen vermalen en op een centraal punt kunnen vergisten tot biogas. Koster: ‘Vanaf 2017 willen we deze technologie van het bedrijf Pharmafilter gericht inzetten. Na ruim tien jaar is de investering terugverdiend.’

Als het aan Food & Biobased Research kunnen op korte termijn producten zoals bestek en (spuug)bakjes, maar ook operatieschorten, mutsen en schoentjes worden vergist. Martien van den Oever, onderzoeker bij Food & Biobased Research: ‘Op dit moment worden nog lang niet al deze producten gemaakt van vergistbare materialen, maar deels bestaan er wel vergistbare alternatieven en deels zijn deze op korte termijn te realiseren’. In zijn onderzoek deelde Van den Oever makkelijk en moeilijk te realiseren alternatieven in naar categorieën. ‘Een belangrijke categorie materialen is nog niet als vergistbaar product beschikbaar, maar vormt een prachtige business case wanneer ziekenhuizen deze willen gaan afnemen.’

De uitbreiding van het huidige biobased assortiment van voornamelijk PHA-producten met andere vergistbare producten vraagt om enkele proeven die moeten aantonen welke materialen vergistbaar zijn. Van den Oever wil dit proces testen in samenwerking met Pharmafilter, het bedrijf dat in 2010 het vergistingsproces voor wegwerpmaterialen introduceerde in het Reinier de Graafziekenhuis in Delft.

Rijnstate wil stappen gaan zetten. ‘Met behulp van de lijst van biobased materialen van Wageningen UR willen we proberen een veel groter deel van ons ziekenhuisafval te vergisten’, aldus Koster. Rijnstate gaat de komende maanden precies invullen welke producten kunnen worden vervangen door biobased varianten en wat de financiële consequenties hiervan zijn. Koster hoopt dat er daarna snel besluitvorming kan plaatsvinden en de bouw van het Pharmafilter eind 2016 of begin 2017 kan beginnen. Er zijn nog zes andere ziekenhuizen die de overstap richting biobased willen maken met de bioplastics en de vergister van Pharmafilter. Naast Delft en Arnhem gaat het onder meer om het Erasmus MC in Rotterdam en het ziekenhuis in Terneuzen.

'Slimme' stok voor blinden en slechtzienden

Studenten van de Birmingham City University hebben een 'slimme' stok voor blinden en slechtzienden ontwikkeld. Met de stok zouden visueel beperkten eenvoudiger vrienden en familie kunnen herkennen, zo claimt de universiteit. De zogeheten Xplor-stok werd ontwikkeld door drie ict-studenten van de universiteit. Zij begonnen te werken aan het apparaat nadat één van de studenten vertelde over zijn opa. "Mijn grootvader is blind en ik weet hoe nuttig dit apparaat voor hem kan zijn. De slimme stok gebruikt gezichtsherkenning om aan te geven wanneer een gebruiker een bekende nadert", zo verklaarde hij later.

Huisarts via Skype: tijdelijk gratis beschikbaar

De hele maand mei kan iedereen die een medische vraag heeft, gebruikmaken van een gratis consult met een huisarts via Skype. Dit wordt aangeboden door het initiatief CareToGo: de ontwikkelaar van het platform voor de Skypehuisarts. Het Skypeconsult wordt tijdelijk gratis aangeboden om Nederland kennis te laten maken met deze innovatieve variant van de traditionele huisarts. Patiënten kunnen het gratis consult aanvragen via de website caretogo.nl, waarna op de gekozen datum en tijd een van de huisartsen contact opneemt via Skype. Na afloop van het consult mogen klanten vrijblijvend doneren als ze tevreden zijn over de service.

CareToGo biedt sinds oktober als eerste partij in Nederland de mogelijkheid om via Skype een consult met een huisarts af te nemen. De partij opereert vanuit een pand op het Centraal Station in Den Haag en introduceerde daar vorig jaar ook de eerste stationsdokter van Nederland. De artsen die werkzaam zijn bij CareToGo, zijn volledig bevoegd en geregistreerd. Iedere patiënt is dus verzekerd van kwaliteit.

Leuvense specialist in software voor DNA-onderzoek in Amerikaanse handen

Cartagenia, een spin-off van de KULeuven die focust op software voor DNA-onderzoek, wordt overgenomen door de Amerikaanse specialist in labo-onderzoek Agilent Technologies. Dat schrijft De Tijd. Cartagenia levert software voor genetische tests. Met die tests kunnen in het DNA afwijkingen worden opgespoord die bijvoorbeeld wijzen op kanker, of - bij prenataal onderzoek - op het syndroom van Down.

Esperity gebruikt wearables voor onderzoek naar kankerpatiënten

Het Belgische sociale netwerk voor kankerpatiënten Esperity gaat onderzoeken hoe behandelingen beter afgestemd kunnen worden op de levensstijl van patiënten. Honderd mensen met verschillende kanker-types nemen er aan deel. De metingen gebeuren grotendeels met wearables.

De studie zal onder meer de noden en de levenskwaliteit van patiënten tijdens en na een behandeling beoordelen. De resultaten van het onderzoek worden verwacht tegen 2017. Esprerity werk hiervoor samen met de Vrije Universiteit Brussel, de Université catholique de Louvain en SIRRIS, een non-profitorganisatie voor technologie.

Steeds meer huisartsen maken gebruik van e-voorschrift

Steeds meer huisartsen en apothekers maken gebruik van het elektronische geneesmiddelenvoorschrift. Dat blijkt uit cijfers die Artsenkrant opvroeg bij Recip-e. In de maand maart van dit jaar gebruikten bijna 2.200 huisartsen en meer dan 2.700 apothekers deze dienst. Recip-e is het Belgische systeem voor e-voorschriften. Wanneer de huisarts met zijn elektronisch dossier een geneesmiddelenvoorschrift aanmaakt, kan zijn computer dat doorsturen naar de server van Recip-e. De patiënt krijgt het geneesmiddelenvoorschrift op papier met een speciale barcode.