'Privacy-vragen belemmeren discussie over Big Data in de zorg'

De zorg is steeds meer datagedreven. Technici, beleidsmakers en zorgmanagers verwachten gouden bergen door de digitalisering van medische data en het koppelen van databases. Er ontstaan steeds meer mogelijkheden om grote hoeveelheden data te analyseren en algoritmes te ontwikkelen. Bijvoorbeeld voor het berekenen van de juiste hoeveelheid medicatie of diagnostisch onderzoek van röntgenbeelden met ondersteuning van algoritmes.

Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) onderzocht in acht Europese landen de regels voor het gebruik van Big Data in de zorg. We bestudeerden relevante documenten en spraken met 160 verschillende experts. Op basis daarvan ontwikkelden we negen infographics, die hier te vinden zijn.

Uit het onderzoek blijkt dat het thema ‘privacy’ de discussies rondom het gebruik van Big Data domineert. Exemplarisch is de aandacht voor de Europese GDPR privacywetgeving (AVG in Nederland). Daardoor is er te weinig aandacht voor andere relevante regels, zoals de plicht van zorgverleners om te documenteren. Privacy lijkt de enige waarde die in het spel is. Andere waarden krijgen minder aandacht. Denk aan waarden zoals efficiëntere zorg, meer kennis bij de patiënt of ethische waarden bij het hergebruik van data. Bijvoorbeeld wie mag met welk doel die data gebruiken?

Goede besluitvorming over Big Data gaat verder dan het ‘afdekken’ van privacy-risico’s. Het vraagt om zorgvuldige besluiten waarin ook ethische, sociale en culturele dimensies een plek krijgen. De meeste patiënten staan positief tegenover het gebruik van hun data voor Big Data onderzoek, als dit bijdraagt aan betere zorg of kennis over ziektebeelden. Negatieve media-aandacht, bijvoorbeeld over het gebruik van zorgdata voor commerciële doelen, kunnen in snel tempo afbreuk doen aan dat vertrouwen.

Hartritmevariabiliteit meten met de Apple Watch en apps

Sinds de Apple Watch verkrijgbaar is leren mensen hun lichaam steeds beter kennen. De gezondheidsfuncties zorgen ervoor dat je bij het trainen meteen kunt zien of je in de juiste hartslagzone zit en een lagere rusthartslag maakt duidelijk dat je fitter bent geworden. De hartslag- of hartritmevariabiliteit (HRV) is veel minder bekend, maar het kan een interessante waarde zijn om eens nader te bekijken. Het vertelt je namelijk veel over de stressfactoren in je leven en hoe je lichaam daarmee omgaat. Het meten van HRV is heel gemakkelijk met de Apple Watch. Er zijn ook gespecialiseerde HRV-apps voor de iPhone.

Telemonitoring platform geeft hartpatiënten meer zelfregie

Een nieuw digitaal platform geeft chronische hartpatiënten meer inzicht en regie over hun ziekte- en genezingsproces. De afgelopen maanden zijn zo’n 40 patiënten van het Diakonessenhuis op het platform aangesloten.

Voor patiënten met chronisch hartfalen is het belangrijk regelmatig hun gewicht, bloeddruk en verschillende bloedwaarden te meten. Veranderingen in deze waarden kunnen om aanpassing van medicatie of behandeling vragen.

Nu moeten deze patiënten daarvoor regelmatig naar het ziekenhuis of een bloedprikpost. Met het Empower platform krijgt de patiënt speciale apparatuur, waarmee hij deze metingen zelf thuis kan verrichten. Hij ziet zelf direct zijn meetresultaten en krijgt ook direct advies. Dat gebeurt op basis van voor die patiënt specifiek ingevoerde grenswaarden. Dat advies kan uitleenlopen van niets veranderen tot aanpassing van medicatie of contact opnemen met de hartfalenpolikliniek of huisarts. De patiënt hoeft daardoor veel minder vaak naar het ziekenhuis en er kan tijdig worden bijgestuurd indien dit nodig is. Hiermee kunnen ziekenhuisopnames voor hartfalen worden voorkomen.

Thuis meten heeft veel voordelen, volgens cardioloog Jaco Houtgraaf. Behalve dat de patiënt vaker kan meten en minder vaak naar het ziekenhuis hoeft, zijn de meetresultaten volgens hem ook betrouwbaarder. “Nu komt de patiënt de ene keer ’s morgens en heeft hij nog rustig een krantje gelezen voor de meting en de keer daarop komt hij bijvoorbeeld  ’s middags nadat hij net de trap is opgelopen en ook nog meer of minder kleren aan heeft. Dan zijn die meetwaarden door het verschil in omstandigheden veel minder betrouwbaar. Thuis weegt en meet iemand zich bijvoorbeeld standaard ’s morgens voor het ontbijt, dan zijn de data veel beter vergelijkbaar.”

Door zelf te meten krijgt de patiënt ook meer inzicht in zijn ziekte- en genezingsproces en wordt hij zich bewuster van wat wel en niet goed voor hem is, “Daarmee verschilt het Empower platform ook wezenlijk van andere telemonitoring apps. De patiënt houdt namelijk zelf de regie”, aldus Houtgraaf.

Het platform is niet voor alle hartpatiënten geschikt. Het gaat vooralsnog alleen om patiënten met chronisch hartfalen. Ook zijn de instelling en vaardigheden van de patiënt van belang. Patiënten die voor het Empower platform in aanmerking komen, krijgen de apparatuur thuis geïnstalleerd door ontwikkelaar 24Care. Die leert de patiënt ook hoe hij moet meten en het platform kan gebruiken. In de toekomst wordt het ook mogelijk om bijvoorbeeld thuis bloed te prikken en om met beeld-bellen contact te leggen met de hartfalenpolikliniek.

Het komend jaar wil het Diakonessenhuis nog eens minimaal 40 patiënten aansluiten op het platform. Het Diakonessenhuis heeft hiermee de meeste aangesloten patiënten van Nederland. Landelijk zijn er zo’n 200 patiënten op aangesloten verdeeld over 11 ziekenhuizen. Nederland telt op dit moment bijna 230.000 hartpatiënten. De verwachting is dat dit aantal door de vergrijzing nog verder zal toenemen.

TU/e leidt project voor ontwikkeling zenuwstelsel-op-een-chip

De TU/e en zes andere partners gaan een zenuwstelsel-op-een-chip ontwikkelen. Dit gaat dienen om beter medicijnen te testen, zoals tegen Parkinson. Ook kan het aantal dierproeven zo omlaag, wat zowel een ethisch als een praktisch voordeel is. De TU/e heeft daarin de centrale rol, die de expertises van de andere partners letterlijk en figuurlijk met elkaar verbindt. Het project krijgt EU-steun middels een EU-beurs van bijna 7 miljoen euro

Het gebruik van organen-op-een-chip (OoC) is een relatief nieuw onderzoeksgebied. Praktisch is een OoC een behuizing met buisjes (microfluidic channels) waarin experimenten kunnen worden gedaan op levende cellen. Bekende voorbeelden van OoC's zijn lever-op-een-chip en hart-op-een-chip. Zulke in vitro-experimenten zijn gemakkelijk te herhalen: in tegenstelling tot muizen, lijken twee OoC's sterk op elkaar. Daardoor is een experiment herhalen veel eenvoudiger. De grote belofte is dat compleet begrip van de werking van een orgaan een perfect werkende OoC voort kan brengen, waarop op grote schaal nieuwe medicijnen getest kunnen worden.

De groep van Regina Luttge (Microsystems) richt zich op een nieuw soort OoC, het zenuwsysteem-op-een-chip (NoC), waarmee bijvoorbeeld nieuwe medicijnen tegen de Ziekte van Parkinson getest kunnen worden. Door het gebruik van een ingenieus stelsel van microbuisjes, kunnen zenuwcellen in de NoC met elkaar in verbinding gebracht worden. Op die manier kan het transport van specifieke eiwitten die door het zenuwstelseltje reizen, die met Parkinson in verband worden gebracht, onderzocht worden.

In het onderzoeksconsortium (genaamd CONNECT, Connecting neural networks: Nervous-system-on-Chip Technology) komen veel verschillende onderzoeksdisciplines samen. Zo kan de universiteit van Luxemburg cellen in een specifieke vorm laten groeien, een zogenaamde organoïde, die goed specifieke, menselijke hersencellen kunnen nabootsen. De universiteit van Sheffield houdt zich vooral bezig met de biologische ontwikkeling van het relevante type zenuwcellen. Aan de KU Leuven zitten weer experts in het optisch analyseren van de zenuwcellen en het Erasmus MC is expert in de elektrofysiologische analyse. De universiteit AALTO helpt met de materiaalkeuzes en de elektrodes van de NoC. Tot slot heeft het Oxford Parkinson Disease Center een bio-bank met cellen van parkinsonpatiënten waarop getest kan worden. De onderzoekers van de TU/e brengen al deze aspecten samen, door het ontwerp en de realisatie van de NoC.

Nederlander zoekt vaker informatie gezondheid en leefstijl op internet

Nederlanders zoeken steeds vaker informatie over gezondheid en leefstijl op internet. Ook wordt internet steeds vaker gebruikt om afspraken te maken met medisch specialisten of huisartsen, of om medicijnen te kopen. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van het onderzoek ICT-gebruik huishoudens en personen van CBS.

Van de Nederlanders van 12 jaar of ouder zocht 67 procent in 2018 online naar informatie over gezondheid en leefstijl. In 2012 was dit nog niet de helft. Het gaat vooral om informatie over ziekten, voeding of beweging.

Het percentage vrouwen dat op internet op zoek is naar dit soort informatie was hoger (71 procent) dan het percentage mannen (63). Het zijn vooral 25- tot 45-jarigen die online zochten naar informatie over gezondheid; 80 procent van de personen in deze leeftijdsgroep had dit in 2018 gedaan. Van de Nederlanders in de leeftijdscategorieën van 45 tot 65 jaar en 65 jaar of ouder gaf 70 procent en 52 procent aan online op zoek te zijn geweest naar informatie over gezondheid.

Verder geldt dat het aandeel hoogopgeleide Nederlanders dat deze informatie zocht (81 procent) groter is dan het aandeel middelbaaropgeleiden (73 procent). Onder middelbaaropgeleiden was dat weer hoger dan onder laagopgeleiden (49 procent).

Nederland heeft van alle EU-28 landen het hoogste percentage mensen van 16 tot 74 jaar dat informatie opzoekt over gezondheid op internet. Het gemiddelde van de Europese Unie was 52 procent.

‘AirPods 2 met gezondheidsfuncties verschijnen eerste helft van 2019’

Apple is al een tijdje bezig met de AirPods 2, maar wanneer verschijnt de opvolger van de eerste AirPods precies? Volgens bronnen liggen de nieuwe AirPods in de eerste helft van 2019, mét nieuwe gezondheidsfuncties. Wat dit precies is, weet de bron niet te melden. Mogelijk wil Apple de AirPods gebruiken om activiteiten tijdens het sporten te meten, zoals calorieverbranding. Het zou ook kunnen dat de AirPods dan nog beter samenwerken met de Apple Watch, waarmee je ook je activiteiten kan meten.

'Nederlandse zorg raakt internationaal achterop met AI'

Om niet verder achter te raken op landen als Frankrijk, de VS en China, moet er nader onderzoek komen naar de implementatie van Artificial Intelligence (AI) in de Nederlandse zorg. Dat bepleit e-health expertisecentrum NictiZ in een verkennende rapportage over het onderwerp. NictiZ noemt de toepassing van AI in de zorg een veelbelovende ontwikkeling, maar constateert tevens dat er grote vraagstukken moeten worden opgelost om AI veilig en verantwoord op grote schaal in de zorg te kunnen toepassen.

Beeldzorg tijdens nationale e-Healthweek 2019

​Zorg verlenen via digitale beelden heeft grote impact op de toepassingen in onderwijs, onderzoek en bij (zorg)professionals. Daarom organiseert dHealth Lab een bijeenkomst over dit onderwerp op dinsdag 22 januari tijdens de e-Healthweek 2019. De bijeenkomst vindt plaats op het Wiebenga van de Hanzehogeschool Groningen.

Twee praktijkvoorbeelden van beeldzorg laten zien hoe deze techniek een bijdrage levert aan de ontwikkelingen in de zorg, de mogelijkheden die deze techniek biedt, welke impact het heeft op het werk van de zorgprofessional en de invloed van deze innovatie op het onderwijs en onderzoek. Ook worden tijdens deze dag de nieuwste digital health innovaties getoond op het inspiratieplein en is het Health skillslab van de Hanzehogeschool Groningen geopend voor het

Het dHealth Lab is een omgeving waar nieuwe digitale producten en innovaties op het gebied van gezondheidszorg worden ontwikkeld en getest. In het dHealth Lab werken bedrijven, kennis- en zorginstellingen gezamenlijk aan de ontwikkeling en lancering van innovaties voor de zorg. Het dHealth Lab richt zich op innovaties die de zelfredzaamheid en regie van mensen vergroten en is een initiatief van het UMCG, de Hanzehogeschool Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen en de IT-bedrijven Wildsea en Reconcept.

Canadese ziekenhuizen annuleren chemokuren wegens malware

In het noordoosten van de Canadese provincie Ontario zijn alle 24 ziekenhuizen getroffen door een computervirus en zij zagen zich genoodzaakt om allerlei belangrijke systemen offline te halen om verdere verspreiding van de malware tegen te gaan. Ook moesten afspraken worden geannuleerd. Het niet nader genoemde virus wist woensdagochtend verschillende interne systemen van het Health Sciences North (HSN)-ziekenhuis te infecteren. Alle 24 ziekenhuizen in de regio zijn afhankelijk van platformen en systemen die HSN aanbiedt.

90 miljoen voor inzet technologie bij zorg thuis

Inzet van technologie kan voor veel ouderen met een chronische ziekte of beperking van betekenis zijn, om met een goede kwaliteit van leven zelfstandig te kunnen blijven wonen. Om de inzet van zulke e-health toepassingen toe te laten nemen, investeert het kabinet de komende jaren 90 miljoen euro via een stimuleringsregeling. Aanbieders van zorg en ondersteuning kunnen dit voorjaar samen met inkopers dit voorjaar daarvoor plannen indienen.

De toepassing van technologie in de zorg en ondersteuning wordt steeds belangrijker. Door e-health kan beter en effectiever zorg en ondersteuning verleend worden en het kan zorgmedewerkers ontlasten.  Voor de ouderen of chronisch zieken en hun mantelzorgers draagt e-health onder andere bij aan meer regie en meer bewegingsvrijheid en zorgt het ervoor dat zij met een grotere kwaliteit van leven langer thuis kunnen wonen. Om deze redenen zet minister De Jonge (VWS) in het programma Langer Thuis in op het op grotere schaal gebruiken van e-health. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om valsensoren, elektronische sleuteloplossingen, wondverzorging op afstand, communicatieplatforms tussen professionals onderling en de cliënt, leefstijlmonitoring, maar ook technologie die een mantelzorger in staat stelt op afstand in de gaten te houden hoe het met zijn naaste gaat.

Ondanks de toegevoegde waarde en de toename van het aantal innovatieve toepassingen, blijken in de praktijk barrières te bestaan voor ouderen, professionals, aanbieders van ondersteuning en zorg en inkopers om op grotere schaal met e-health toepassingen te gaan werken. Ouderen en professionals hebben soms training nodig om te leren hoe ze de e-health toepassing gebruiken. Werkprocessen en inkoopcontracten vragen vaak aanpassing. Met de Stimuleringsregeling E-Health Thuis wordt een stevige impuls gegeven aan innovatieve en digitale zorg thuis, die ouderen zelfredzamer maken en eraan bijdragen dat ouderen langer veilig en verantwoord thuis kunnen wonen.

Er zijn al veel e-health toepassingen ontwikkeld die bruikbaar zijn voor deze mensen, maar minister De Jonge wil graag dat die voor meer cliënten beschikbaar komen als onderdeel van de reguliere ondersteuning en zorg. De komende 3 jaar is er jaarlijks 30 miljoen euro beschikbaar om op grotere schaal en structureel e-health in te zetten in de reguliere zorg en ondersteuning van ouderen en mensen met een (risico op) chronische ziekte of beperking die thuis wonen. Vanuit de regeling kunnen in totaal ongeveer 280 initiatieven bekostigd worden. Aanbieders van Wmo-ondersteuning, Zvw- of Wlz- zorg thuis kunnen samen met één (of meer) inkopers van ondersteuning en zorg een aanvraag indienen. Vanaf 1 maart 2019 staat de regeling open voor aanvragers.

Het aantal ouderen neemt toe in Nederland van zo’n 1,3 miljoen 75-plussers in 2019 tot 2,1 miljoen in 2030. Ouderen worden ook ouder, blijven langer vitaal en wonen als gevolg daarvan langer zelfstandig thuis. In het programma Langer Thuis wordt ingezet op het verbeteren van drie belangrijke randvoorwaarden voor een goede kwaliteit van leven voor de groeiende groep thuiswonende ouderen. Het programma Langer Thuis is samen met de programma’s Eén tegen Eenzaamheid en Thuis in het Verpleeghuis onderdeel van het Pact voor de Ouderenzorg waarin 2018 rum 200 partijen zich committeerden aan het verbeteren van de zorg voor onze ouderen door de strijd aan te gaan tegen eenzaamheid, de kwaliteit van de verpleeghuiszorg te verbeteren en thuiswonen beter mogelijk te maken.

E-healthweek van start met Openingsmanifestatie in Den Haag

Op 21 januari start de nationale e-healthweek met de Openingsmanifestatie in het Louwman Museum te Den Haag. De manifestatie wordt officieel geopend door minister voor Medische Zorg en Sport Bruno Bruins en wethouder Zorg, Jeugd en Volksgezondheid van Den Haag Kavita Parbhudayal. Naast vele keynotes, panels en workshops worden aan het einde van de dag ook prijzen uitgereikt voor onder andere het meest innovatieve verpleeghuis en de beste zorgapp. Organisator van de openingsmanifestatie is ICT&health, kennisplatform voor innovatie in de zorg. Meer informatie: www.icthealth.nl.

Transformatie in de zorg is hoognodig, zo blijkt ook uit het laatste rapport van VWS. De Openingsmanifestatie richt zich vooral op de vraag hoe we de zorg anders kunnen organiseren met behulp van mensgerichte technologie, oftewel e-health. Ouderen gaan langer thuiswonen: hoe kunnen we hen ondersteunen? Welke stappen zijn er reeds gemaakt op het gebied van langer thuiswonen voor ouderen? En hoe kunnen e-healthtechnologieën worden ingezet bij bijvoorbeeld dementie, geboortezorg, preventie en langer gezond blijven? Het evenement is in Nederland uniek in zijn soort: iedereen die nodig is voor transformatie in de zorg is aanwezig: zorggebruikers, zorgprofessionals, beleidsmakers, financiers en toezichthouders. Daarnaast wordt er een podium gegeven aan de nieuwste technologische ontwikkelingen in de zorg. Dagvoorzitter is Lea Bouwmeester, tevens voorzitter van de redactieraad ICT&Health.

De Openingsmanifestatie is een belangrijk moment voor de digitale zorg om de balans op te maken en voor te bereiden op de toekomst. Zo gaat Greet Prins in op het advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, waarin kunstmatige intelligentie aanwezig is en noemt zij de kansen én risico's van toepassing van deze slimme zorgtechnologie. FocusCura-oprichter Daan Dohmen en gynaecologe Mireille Bekker van het UMC Utrecht lichten toe hoe e-healthideeën samen met patiënten, zorgverleners en techneuten kunnen worden vertaald en gerealiseerd.

Innovatie in de zorg redt levens. Om creatieve ideeën en innovatie te bevorderen, reiken National eHealth Living Lab en expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos voor het eerst een prijs uit aan de beste zorgapp. De winnaar ontvangt een geldbedrag van 10.000 euro ten behoeve van de ontwikkeling en verbetering van de app en gratis advies-uren van diverse deskundige organisaties. Ook het verpleeghuis dat op de meest bijzondere en effectieve wijze innovatie toepast, wordt beloond met een award uit handen van Erik Gerritsen, secretaris-generaal van het ministerie van Volksgezondheid.

Imec, de Universiteit Gent en EU-Partners ontwikkelen ‘lichtpistool’ voor bloedvaten

Imec, de onderzoeks- en innovatiehub op het vlak van nano-elektronica en digitale technologie, de Universiteit Gent, Medtronic en hun partners in het Europese H2020 project CARDIS, hebben een klinische haalbaarheidsstudie afgerond voor een prototype van een medisch toestel dat de stijfheid van bloedvaten kan meten. Het toestel is gebaseerd op siliciumfotonica. Door laserlicht te schijnen op de huid boven een slagader, kan de stijfheid ervan bepaald worden en kunnen hart- en vaatziekten sneller opgespoord worden.

Hart- en vaatziekten behoren wereldwijd tot de belangrijkste doodsoorzaken. Het vroeg opsporen ervan is dan ook uiterst belangrijk om tijdig de juiste maatregelen te kunnen nemen en een fatale uitkomst voor de patiënt te voorkomen. Een verhoogde stijfheid van de bloedvaten is één van de vroegst waarneembare indicaties voor hart- en vaatziekten. Vandaag wordt dit vastgesteld door op twee verschillende plaatsen in het lichaam –ter hoogte van de halsslagader en de dijbeenslagader– de drukgolf te meten die door het bloedvat gaat bij elke hartslag. De snelheid waarmee de drukgolf door het bloedvat gaat, is een indicatie voor de stijfheid van het bloedvat: hoe stijver, hoe hoger de drukgolfsnelheid (of Pulse Wave Velocity, PWV). Er is heel wat deskundigheid nodig om deze meting correct te kunnen doen en het blijft een ruwe indicatie.

Het prototype-toestel dat imec, de Universiteit Gent, Medtronic en zeven andere partners binnen het CARDIS-project ontwikkeld hebben laat toe om veel gemakkelijker, sneller en juister de stijfheid van de bloedvaten te meten. Het toestel werkt op basis van het Dopplereffect (Laser Doppler Vibrometry of LDV) waarbij een laagvermogen laserstraal op de huid boven een slagader gericht wordt, waarna de weerkaatste laserstraal geanalyseerd wordt. De ‘Doppler’ verschuiving tussen beide – de frequentie- of kleurverandering die ontstaat ten gevolge van de beweging van de huid -  geeft een indicatie voor het ogenblik waarop de drukgolf passeert. Door dit op twee plaatsen te doen kan de stijfheid van het bloedvat geschat worden.

Experimentele smartphoneapp detecteert overdosis drugs

Amerikaanse onderzoekers werken aan een smartphoneapp die kan detecteren wanneer een drugsgebruiker een overdosis neemt. In zo'n noodsituatie waarschuwt de app meteen ook de hulpdiensten. Wanneer een drugsgebruiker een overdosis neemt, gaat dat gepaard met een zeer specifiek en voorspelbaar ademhalingspatroon, vertelt een van de onderzoekers aan The Verge. Second Chances, zoals de app in ontwikkeling heet, maakt gebruik van sonartechnologie om die wijzigingen in het patroon te detecteren. De app, te activeren kort voor de drugsinname, stuurt geluidsgolven naar de borstkas van de gebruiker, en analyseert vervolgens het geluid dat wordt teruggekaatst. Dit werkt volgens de onderzoekers nauwkeurig tot op een afstand van één meter.

Ziekenhuis Enschede zegt 27 operaties af wegens storing

Ziekenhuis MST in Enschede heeft vanaf vrijdagochtend te maken gehad met een omvangrijke ict-storing. Omdat de ict-infrastructuur van het ziekenhuis plat lag, konden meerdere operaties niet doorgaan. Spoedpatiënten moesten elders worden ondergebracht. De storing begon op vrijdagochtend rond 09.00 uur. In totaal moest het ziekenhuis 27 operaties afzeggen en patiënten doorverwijzen naar bijvoorbeeld de spoedeisende hulp in Almelo. Ook werden patiënten verzocht thuis te blijven.

L’Oréal lanceert sensor voor pH-waarde huid

Cosmeticareus L’Oréal heeft weer een sensor ontwikkeld, dit keer om de pH-waarde van de huid te bepalen. De beschermende zuurmantel heeft als taak om schadelijke micro-organismen te weren. My Skin Track, gelanceerd op de CES in Las Vegas, is ontwikkeld samen met La Roche-Posay en Epicore Biosystems en levert metingen in vijf tot tien minuten. Het is dus minder simpel dan de ECG in de Apple Watch, maar er rolt wel een aanbeveling uit.

Maatwerk voor patiënten met verwijde buikslagader met behulp van 3D-echografie

Onderzoekers van de TU Eindhoven en het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven zijn erin geslaagd om non-invasief de elasticiteit en spanning in de menselijke aorta te meten met behulp van 3D-echografie. Vaatchirurgen kunnen daarmee beter voorspellen of en zo ja wanneer een aneurysma, een verwijding van de buikslagader, preventief geopereerd moet worden om een levensbedreigende inwendige bloeding te voorkomen. Ook kan het overbodige operaties voorkomen. Emiel van Disseldorp promoveert op 10 januari op dit onderzoek.

Aneurysmata komen vooral voor bij mannen van boven de zestig jaar. Om het scheuren ervan te voorkomen, worden aneurysmata met een diameter groter dan 5.5 centimeter en snel groeiende aneurysmata nu standaard geopereerd. Maar bij sommige patiënten scheurt het aneurysma toch al eerder, terwijl andere aneurysmata stabiel blijven bij een veel grotere diameter. Daarom willen artsen per patiënt kunnen voorspellen wie kans loopt dat de verwijding scheurt, en aan de andere kant welke patiënt voorlopig veilig is ondanks de verwijde aorta.

De basis voor het promotieonderzoek van Emiel van Disseldorp, onder leiding van dr. ir. Richard Lopata en vaatchirurg prof. dr. Marc van Sambeek ligt in de biomechanica. Een aneurysma scheurt niet door de grootte, maar doordat de spanning in de vaatwand te ver oploopt, net als bij een te hard opgeblazen ballon. Daarom is een methode ontwikkeld waarmee de spanning in de vaatwand en stijfheid van de aorta gemeten kan worden. De stijfheid geeft aan in welke mate een materiaal nog elastisch kan meebewegen, en veranderingen hierin kunnen een indicator zijn voor groei of zelfs ruptuur van het aneurysma.

Aangezien specialisten de spanning en stijfheid van de vaatwand graag snel en regelmatig willen kunnen meten, maakt deze nieuwe methode gebruik van 3D-echografie. Deze techniek gebruikt geen straling, is goedkoop en is gemakkelijk in gebruik. Daarom is 3D-echografie een ideale techniek voor deze toepassing. In deze studie is de techniek voor het bepalen van de vaatstijfheid en de vaatspanning doorontwikkeld en het 'proof-of-principle' geleverd.

Er is een klinische studie opgezet met 320 patiënten en 30 gezonde vrijwilligers. Initiële resultaten laten zien dat de vaatstijfheid een belangrijke waarde is om voortgang van de aneurysma ziekte te kunnen meten. Inmiddels zijn 70 patiënten meer dan 3,5 jaar gevolgd, waarbij meerdere keren per jaar de vaatstijfheid en vaatspanning is gemeten, naast de maximale diameter.

De eerste resultaten van deze studie laten zien dat een verandering in vaatstijfheid een belangrijke indicator is om groei en het mogelijk scheuren van het aneurysma te kunnen voorspellen. De onderzoekers zijn al begonnen met verdere analyse van de onderzoeksresultaten om deze bevindingen te bevestigen. Met behulp van deze zelfontwikkelde volledig geautomatiseerde methode is dit nu gemakkelijk uit te voeren in grote klinische studies.

Samsung-robot checkt bloeddruk en medicijninname

Op de techbeurs CES in Las Vegas heeft Samsung uitgepakt met de presentatie van vier verschillende hulprobots. Op het podium werd onder meer de Samsung Bot Care gedemonstreerd. De robot moet mensen helpen om de dagelijkse gezondheidschecks niet te vergeten. Zo monitort de robot je slaap, kan hij de bloeddruk checken door een scan van je vinger te maken, houdt hij in de gaten of je je medicijnen wel hebt ingenomen, waarschuwt hij een dokter als je valt, zorgt hij ervoor dat je je oefeningen doet en laat hij je ontspannen met 'muziektherapie'.

MyBingli bereidt dokter en patiënt voor op consultatie

"Vijftien minuten", zegt Piet Van de Steen van Bingli: "Zolang mag een doktersbezoek bij ons duren. In Nederland en Duitsland is dat zelfs nog minder. Dat is weinig om een diagnose te stellen, en dus laat een dokter zijn patiënt niet uitpraten, maar begint hij meteen gerichte vragen te stellen. Waarop die het antwoord dan schuldig moet blijven, of zich de feiten niet meer herinnert." Zoals dat dan gaat: een mens denkt 'dat kan beter'. Van de Steen en cofounder Tom Van De putte ontwikkelden met MyBingli een SaaS-platform dat de patiënt vooraf vragen stelt, en de behandelende arts zo een snel overzicht van de symptomen en potentiële diagnoses geeft.

Thomas Maal eerste hoogleraar 3D-technologie in de gezondheidszorg

Dr. Thomas Maal is benoemd tot hoogleraar 3D-Technologie in de gezondheidszorg aan de Radboud Universiteit/Radboudumc met ingang van 1 november 2018.

Maal is gespecialiseerd in het toepassen van de allernieuwste 3D-technologieën in de gezondheidszorg. De nieuwe mogelijkheden van deze technologie, zoals patiëntspecifieke virtuele operatieplanningen en 3D-geprinte anatomische modellen, leiden ertoe dat zorg en behandelplan op de wensen en situatie van de patiënt kunnen worden toegespitst.

Maal begon in 2005 met de toepassing van 3D-fotografie bij de afdeling Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie in het Radboudumc en sinds 2012 is hij er staflid en coördinator van het 3D-lab. In 2013 werd hij eveneens coördinator van het 3D-Lab in het AMC Amsterdam.
Thomas Maal (Rotterdam, 1981) behaalde in 2006 zijn Master Biomedical Image Sciences aan de Universiteit Utrecht. In 2012 promoveerde hij - cum laude - aan de Radboud Universiteit op het gebied van de medische wetenschappen.

Als hoogleraar zal hij zich inzetten voor verdere implementatie van 3D technologie in de gezondheidszorg. Hij zal zijn onderzoekslijn voortzetten en steeds op zoek blijven gaan naar innovatieve 3D-technologieën om de patiëntenzorg te veranderen en verbeteren. Daarnaast zal hij het bestaande landelijke netwerk verder uitbouwen. Hierdoor kunnen meer patiënten in Nederland (en daarbuiten) profiteren van de enorme mogelijkheden van het gebruik van 3D-technologie.