Apple gaat gehoorverlies onderzoeken met AirPods Pro

De Apple Research-app is dé plek waar je kunt meedoen aan medische onderzoeken. Helaas kunnen we in Nederland nog niet inschrijven voor de onderzoeken, maar in de VS lopen momenteel drie projecten: ‘Women’s Health’, ‘Heart and Movement’ en de ‘Hearing Study’. Laatstgenoemde onderzoekt de invloed van blootstelling aan geluid op je gezondheid en stressniveau. Vanaf nu kun je ook meedoen met je AirPods Pro. De app is gratis te downloaden, maar ook hiervoor zul je naar de Amerikaanse App Store moeten gaan.

Etos en Thuisapotheek starten samenwerking met Etos+ app

Etos en Thuisapotheek starten vandaag een samenwerking met de zogeheten Etos+ app. Via deze app kunnen klanten geneesmiddelen eenvoudig bestellen en ontvangen.

Het is een proef die start in Haarlem en Overveen met zeven Etos-winkels en loopt tot de zomer. Klanten kunnen de medicijnen thuisbezorgd krijgen of afhalen in een Etos-winkel.

Iedereen met een postcode in Haarlem en Overveen kan meedoen aan de test. Zodra een klant een nieuw of herhaalrecept voorgeschreven krijgt via de (huis)arts en deze bekend is bij de Thuisapotheek, kan hij of zij via de Etos+ app de keuze maken hoe de geneesmiddelen te verkrijgen.

Met deze medicijnenservice speelt Etos naar eigen zeggen in op de veranderende behoefte van de consument.

 Naast thuisbezorging kunnen klanten de geneesmiddelen afhalen bij een pick-up balie of uit een beveiligde kluis met persoonlijke code in een Etos-winkel. Klanten die gebruik willen maken van de medicatieservice via de Etos+ app krijgen bij Thuisapotheek deskundig apothekersadvies per telefoon over receptgeneesmiddelen en medicatiebewaking zoals iedereen van een apotheek gewend is. 

Onderzoekers gebruiken kunstmatige intelligentie om nieuwe antibiotica te vinden

Onderzoekers hebben met behulp van deep learning een nieuw antibioticum ontdekt. Hun algoritmes voorspelden op basis van moleculaire structuur dat een middel tegen verscheidene bacteriesoorten zou moeten werken. De wetenschappers werken bij het gezaghebbende technologie-instituut MIT, en hebben hun bevindingen gepubliceerd in het vaktijdschrift Cell. Zij beschrijven daar het opzetten van een neuraal netwerk met als doel om nieuwe antibiotica te vinden; dat is nodig omdat veel bacteriesoorten resistent raken tegen bestaande middelen.

'Slimme software' herkent vroege vormen slokdarmkanker

Slimme software kan tijdens een endoscopie de vroege tekenen herkennen van slokdarmkanker bij patiënten met een zogenoemde ‘Barrett-slokdarm’. Dit blijkt uit onderzoek van Amsterdam UMC, het Catharina Ziekenhuis uit Eindhoven en de Technische Universiteit Eindhoven. Zij publiceerden onlangs de resultaten in de toonaangevende medische tijdschriften Gastroenterology en Gastrointestinal Endoscopy.

Mensen met langdurige klachten van terugstromend maagzuur in de slokdarm – kortweg reflux - kunnen afwijkend weefsel in hun slokdarm ontwikkelen door irritatie van het maagzuur. Zo’n Barrett-slokdarm is één van de belangrijkste risicofactoren voor slokdarmkanker in de Westerse wereld. Daarom krijgen mensen met een Barrett-slokdarm regelmatig een endoscopische controle in het ziekenhuis. Bij zo’n controle wordt een dunne buis met een klein cameraatje in de slokdarm gebracht.

De vroegste stadia van slokdarmkanker zijn moeilijk op te sporen; slechts een handvol medisch specialisten in Nederland heeft daarin ruime ervaring. “Daarom missen artsen soms beginnende kanker, die nog gemakkelijk te behandelen is. Bij kanker in een gevorderd stadium is de vijfjaarsoverlevingskans minder dan vijftig procent”, legt professor dr. Jacques Bergman (Amsterdam UMC) uit. “Het is dus zaak om de beginnende kanker direct op te sporen.”

Het nieuwe computeralgoritme is getest bij patiënten in het Amsterdam UMC en het Catharina-ziekenhuis in Eindhoven.

Professor Jacques Bergman en dr. Erik Schoon (Catharina Ziekenhuis), specialisten op het gebied van Barrett-slokdarm en beiden betrokken bij het onderzoek, zijn enthousiast over deze technologische ontwikkeling. “De software ondersteunt de Maag-Darm-Lever-arts. De computer herkent vroege vormen van kanker in een Barrett-slokdarm; dat is één van de moeilijkste dingen in ons vak. Het herkennen vraagt om veel ervaring”, verduidelijkt Schoon.

Eerste klinische test met TU/e robot voor microchirurgie succesvol

Foto: Bart van Overbeeke

Supermicrochirurgie – operaties aan vaten met een diameter van 0,3 tot 0,8 millimeter – wordt bemoeilijkt door de trillingen van de hand van de chirurg. Om dit probleem te omzeilen kunnen robots worden ingezet om de chirurg tijdens de operatie te assisteren. Een voorbeeld van een dergelijke robot is MUSA: 's werelds eerste robot voor supermicrochirurgie, mede ontwikkeld door onderzoekers van de Technische Universiteit Eindhoven en TU/e spin-off MicroSure. MUSA is onlangs gebruikt in de eerste klinische studie naar supermicrochirurgie met robotondersteuning ter wereld, die plaats vond in nauwe samenwerking met Maastricht UMC+.  De onderzoekers hebben aangetoond dat het veilig en uitvoerbaar is om bij de behandeling van lymfoedeem met behulp van de MUSA-robot lymfevaten aan te sluiten op bloedvaten.

MUSA is een compact en licht apparaat dat bevestigd kan worden aan een operatietafel, en kan worden geïntegreerd in een operatiekamer zonder dat de opstelling van deze ruimte hoeft te worden aangepast. De robot kan vijf keer zo nauwkeurig opereren als de menselijke hand. Dit is mogelijk door de grotere handbewegingen van de chirurg om te zetten in de kleinere, nauwkeurige bewegingen van de chirurgische instrumenten en de kleine, inherente trillingen van de menselijke hand eruit te filteren. MUSA werd ontwikkeld in nauwe samenwerking tussen onderzoekers aan de Technische Universiteit Eindhoven, TU/e spin-off MicroSure, en plastische chirurgen van Maastricht UMC+ (MUMC+).

Een voorbeeld van een behandeling waarbij robot-geassisteerde microchirurgie uitkomst kan bieden, is de ingreep waarmee lymfoedeem (vochtophoping) in de armen wordt verminderd. Lymfoedeem komt vaak voor na behandeling van borstkanker als de lymfeklieren in de oksel worden verwijderd of bestraald. Vrouwen die lymfoedeem ontwikkelen na borstkankerbehandeling dragen om die reden vaak levenslang armkousen. In sommige gevallen kan lymfoedeem worden behandeld met een lymfoveneuze anastomose (LVA) operatie; een procedure waarbij een verbinding wordt gemaakt tussen de lymfevaten en zeer kleine bloedvaten om het overtollige lymfevocht af te voeren. De diameters van beide vaattypen voldoen aan de criteria voor supermicrochirurgie.

Onderzoekers van MUMC+ onderzochten de veiligheid en haalbaarheid van robot-geassisteerde chirurgie met MUSA door robot-geassisteerde en manuele procedures voor de behandeling van borstkanker gerelateerd lymfoedeem met elkaar te vergelijken. De artsen testten LVA operaties met en zonder ondersteuning van MUSA bij twintig patiënten. Criteria voor de evaluatie van de behandelingen waren de kwaliteit en duur van de operaties, en de score op een lymfoedeem vragenlijst en een lymfoedeem index die één en drie maanden na de operatie werden ingevuld door de patiënt.

De studie bevestigt dat het veilig en uitvoerbaar is om bij de behandeling van lymfoedeem met behulp van de MUSA-robot lymfevaten aan te sluiten op bloedvaten. Uitgebreide vervolgstudies in meerdere centra zijn nodig om de verschillen tussen operaties met en zonder robotondersteuning nader te onderzoeken.

Nieuwe nanosensor detecteert biomarkers voor kanker in druppel bloed

Het zoeken naar biomarkers in bloed is een veelbelovende methode om metastatische kanker op te sporen. Het is minder belastend dan technieken zoals MRI (Magnetic Resonance Imaging). De belangrijkste uitdaging zijn de extreem lage concentraties van deze markers, waardoor het moeilijk is om ze op te sporen. Onderzoekers van de Universiteit Twente en Wageningen Universiteit ontwikkelden een nanosensor die in staat is om biomarkers voor kanker nauwkeurig te detecteren in een zeer breed bereik: van 10 deeltjes per microliter tot een miljoen deeltjes per microliter. Met hun nanosensor haalden de onderzoekers de cover van Nano Letters, een tijdschrift van de American Chemical Society.

Extracellulaire blaasjes (tdEV's) trekken veel aandacht vanwege hun potentieel als kankerbiomarkers. Hoewel tdEVs beduidend meer voorkomen in bloed dan andere kankerbiomarkers, blijft hun concentratie in vergelijking met andere bloedcomponenten relatief laag. Omdat de concentratie van tdEVs zo laag is en er in bloed veel deeltjes aanwezig zijn met een vergelijkbare grootte moet een sensor niet alleen gevoelig, maar ook selectief zijn.

p nanoschaal ziet de sensor eruit als twee 'kammen' die in elkaar geweven zijn, waardoor er tussen de 'tanden' - de elektroden - gaten van ongeveer 120 nanometer ontstaan. Deze kleine spleetgrootte zorgt voor versterking van het signaal. De sensor heeft twee selectieniveaus en twee versterkingsniveaus. Dit geeft de sensor de selectiviteit en gevoeligheid om nauwkeurig deeltjes bij lage concentraties te detecteren. "Het meest unieke kenmerk van deze sensor is dat zijn gevoeligheid zich over zes orden van grootte uitstrekt. In tegenstelling tot andere sensoren, heeft hij het grootste deel van het klinisch relevante bereik voor tdEV-detectie in bloed", zegt Dilu Mathew, een van de onderzoekers van de NanoElectronics groep aan de Universiteit Twente.

Mathew, winnaar van de Metrohm Young Chemist Award 2018, werkt momenteel aan een nieuwe sensor. Hij zegt: "Het doel is om een sensor te maken die in staat is om één enkele tdEV te detecteren in een kleine hoeveelheid bloed". Zijn collega Pepijn Beekman voegt toe: “In het lab kunnen we al individuele nanodeeltjes detecteren.”

NVZ onderkent toenemende risico’s ICT-uitval

Vandaag heeft de Onderzoeksraad voor de Veiligheid een rapport gepubliceerd over de risico’s van ICT-storingen voor de patiëntveiligheid. Volgens de Onderzoeksraad moeten ziekenhuizen zich beter voorbereiden. NVZ-voorzitter Ad Melkert wijst erop dat ICT een belangrijk instrument is om de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid te verbeteren. Tegelijkertijd brengt gebruik van ICT ook nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. ‘Het rapport helpt om hiermee aan de slag te gaan,’ aldus Melkert.

De Onderzoeksraad onderzocht de oorzaken en gevolgen van verschillende ICT-storingen in ziekenhuizen. Dit is belangrijk omdat we steeds afhankelijker worden van ICT-systemen. Ziekenhuizen werken voortdurend aan de verbetering van de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid, daarom hebben zij ook volledig meegewerkt aan dit onderzoek.

Alhoewel de Onderzoeksraad kritisch is op de relatie tussen ICT-storingen en risico’s voor de patiëntveiligheid, zijn bij geen van de incidenten patiënten in gevaar gekomen. De kwaliteiten van ziekenhuisprofessionals spelen hierin een grote rol. Zij kunnen in dit soort situaties terugvallen op hun ervaring, hun klinische blik en weten wat ze moeten doen.

De processen in ziekenhuizen zijn de laatste jaren meer en meer afhankelijk geworden van ICT en die afhankelijkheid zal in de toekomst alleen maar toenemen. Melkert: ‘ICT heeft enorm geholpen in verbeteren van de veiligheid, tegelijkertijd brengt de digitale wereld nieuwe risico’s met zich mee. Dat vereist voortdurende aanpassing van het risicomanagement.‘

De NVZ waarschuwt al jaren voor het achterblijven van investeringen in ICT. Melkert: ‘Het is echt nodig dat ziekenhuizen méér in ICT kunnen investeren. Die ruimte is er nu onvoldoende. Tegelijkertijd zullen we op basis van het rapport goed moeten kijken hoe we zo efficiënt mogelijk op ICT-storingen kunnen reageren en inspelen. Want het is een illusie dat risico’s volledig zijn uit te bannen.’

75 miljoen voor ziekenhuizen om medische gegevens digitaal aan patiënt beschikbaar te stellen

Online in een persoonlijke gezondheidsomgeving je eigen medische gegevens inzien en delen met wie je wilt, of ze koppelen aan apps. Minister Bruno Bruins (Medische Zorg) wil dat dit voor alle ziekenhuispatiënten mogelijk wordt. Daarnaast verplicht hij ziekenhuizen en klinieken om onderling digitaal gegevens uit te wisselen, zodat tijd wordt gewonnen, medische fouten worden voorkomen en patiënten niet steeds opnieuw hun verhaal hoeven te vertellen. Om dit te regelen komt Bruins dit jaar nog met een wetsvoorstel. Ziekenhuizen en klinieken krijgen 75 miljoen euro om snel aan de wettelijke verplichting te kunnen voldoen, zodat zij medische gegevens voor patiënten beschikbaar kunnen stellen.

Minister Bruno Bruins: “Met deze 75 miljoen subsidie wil ik mogelijk maken dat de patiënt de regie krijgt over zijn of haar eigen medische gegevens. Met digitale gegevensuitwisseling kunnen bovendien vermijdbare fouten worden voorkomen en houden artsen meer tijd over omdat ze geen gegevens hoeven over te typen. Ik vind het onbestaanbaar dat we, in een tijd dat we met elkaar kunnen facetimen over de hele wereld, in de zorg nog faxen versturen. Digitaal moet het nieuwe normaal worden. En zo snel mogelijk!”

Bruins wil dat de gegevensuitwisseling veilig gebeurt. De persoonlijke gezondheidsomgeving waar de ziekenhuizen en andere medisch specialistische zorgorganisaties gegevens mee gaan delen moeten daarom voldoen aan de veiligheidseisen van het MedMij-afsprakenstelsel. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat door ICT-specialisten controleren of de gegevensuitwisseling tussen instellingen daadwerkelijk digitaal gebeurt.

De landelijke Versnellingsprogramma’s Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional (VIPP) helpen om de zorg klaar te maken voor digitale gegevensuitwisseling van medische gegevens. In totaal heeft het kabinet 400 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan er 75 miljoen subsidie nu gaat naar instellingen voor medisch specialistische zorg. De Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse Federatie Universitair Medische Centra (NFU) en de Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) voeren het programma uit.

Robot die bloed prikt blijkt accurater dan menselijke werkkrachten

Je kent het vast wel; je moet bloed laten prikken en je kijkt er niet bepaald naar uit. Nog erger wordt het wanneer de verpleger in kwestie je ader niet meteen weet te lokaliseren, waardoor die een paar keer in je lijf moet prikken. Onderzoekers van het Mount Sinai ziekenhuis hebben nu echter een robot ontwikkeld die onder je huid kan kijken en beter bloed kan prikken dan menselijke werkkrachten. Een goede bloedafname lijkt misschien banaal vergeleken met andere medische ingrepen, maar wanneer een staal niet helemaal correct wordt afgenomen, kan dat leiden tot infecties en zelfs tromboses.

Gezondheidsgegevens van ggz-patiënten Pro Persona zijn gestolen door phishing

Een GGZ-instelling in Gelderland is getroffen door een phishingaanval. Criminelen kregen daardoor toegang tot de mailboxen van vier medewerkers, waarin ook gezondheidsgegevens over cliënten stonden. Het gaat om de Pro Persona. Die bevestigt tegenover RTL Nieuws dat het last had van een datalek, nadat het medium daar een melding over had gekregen.

Huidscanner van Barco krijgt groen licht in de VS

Demetra, de scanner van Barco om huidvlekjes op te volgen, zal nog dit jaar in Amerika in gebruik worden genomen. Het Kortrijkse technologiebedrijf kreeg hiervoor goedkeuring van de Amerikaanse autoriteiten. Behalve in de Verenigde Staten zal de scanner in de loop van 2020 ook in enkele andere, nog niet nader genoemde landen worden gelanceerd. Er liep al een proefproject in België en in Duitsland.