Gezocht: de genetische code van 1 miljoen Europeanen

Een openbare database met de genetische code van een miljoen ‘doorsnee’ Europeanen, waaronder ruim 20.000 Nederlanders, voor betere toekomstige zorg op maat. Dat is het doel van het Europese project 1+ Million Genomes, waaraan Erasmus MC-hoogleraar André Uitterlinden en Jeroen van Rooij met hun team werken.

In 2018 zette minister Bruins zijn handtekening onder een verklaring dat Nederland samen met zo’n 20 andere Europese landen, binnen 10 jaar tijd toegang zou geven tot een miljoen genomen voor onderzoek en toepassingen in de gezondheidszorg.

Het genoom van drie Nederlanders is al bekend: Koning Willem Alexander, Koningin Maxima en Prinses Amalia lieten hun DNA uitlezen. Bij de renovatie van Paleis Huis ten Bosch werd de Groene Salon in 2019 omgetoverd tot DNA-kamer. Kunstenaars beeldden het genoom van de drie leden van de koninklijke familie uit met gekleurde steentjes.

Uitterlinden gelooft in het personaliseren van de gezondheidszorg met kennis van de genetica. Neem bijvoorbeeld de borstkankerscreening. Die wordt nu bij alle vrouwen van 50 jaar en ouder om de 2 jaar gedaan, ongeacht hun risico op borstkanker.

Met licht schakelbare geneesmiddelen een stap dichterbij

Moleculen die van vorm veranderen onder invloed van licht zijn te gebruiken als schakelaars voor medische toepassingen. Een internationaal team van onderzoekers, met scheikundigen van de Universiteiten van Amsterdam en Groningen, onderzocht de precieze werking van een specifieke klasse van schakelbare moleculen, de azonium verbindingen.

In een artikel in het Journal of the American Chemical Society (JACS) beschrijven ze het schakelmechanisme tot in het kleinste detail. Dit baant de weg voor de toepassing van azonium verbindingen in met licht schakelbare geneesmiddelen.

Inmiddels zijn de eerste stappen al gezet richting het daadwerkelijk toepassen van deze fotoschakelaars. Met de nieuwe inzichten zetten de onderzoekers zo een veelbelovende stap in de ontwikkeling van slimme geneesmiddelen.

Glow-in-the-dark bij de huisarts

Voor snelle diagnostiek bij de huisarts en aan het ziekenhuisbed ontwikkelde TU/e-onderzoeker Eva van Aalen een glow-in-the-dark test. Ook thuis zouden deze lichtgevende biosensoren gebruikt kunnen gaan worden om bijvoorbeeld de concentratie van bepaalde medicijnen in het lichaam te monitoren.

Hoewel de bioluminescente sensoreiwitten in een overmatige hoeveelheid met het blote oog te zien zijn, is in een experimentele setting een gevoelige camera nodig om ze te kunnen detecteren en behelst haar onderzoek meer dan een glow-in-the-dark show, benadrukt Van Aalen lachend.

Om bepaalde ziektes te diagnosticeren maakt een klinisch laboratorium vaak gebruik van immunoassays, testen waarin antilichamen aan een molecuul van interesse kunnen binden. Deze vaak geautomatiseerde testen zijn door de vele incubatie- en wasstappen echter tijdrovend en bovendien door de hoeveelheid vloeistoffen en plastics niet bepaald duurzaam.

De basis voor de diverse sensorplatforms die Van Aalen in haar proefschrift beschrijft, zijn gebaseerd op een klein, lichtgevend enzym afkomstig uit een zeegarnaal, NanoLuc luciferase. Om de sensoren nog stabieler en gevoeliger te maken, koppelde ze het blauwe NanoLuc aan een tweede, groen lichtgevend eiwit.

Startup wil depressie behandelen met hersenimplantaten

Artsen hebben een apparaatje van Motif Neurotech in de schedel van een patiënt geplaatst en dat gebruikt om zijn hersenen te stimuleren. Dat gebeurde zonder dat het apparaat in aanraking kwam met het brein.

Terwijl hun hoofd open was gesneden, plaatsten chirurgen de apparaten van Motif gedurende enkele minuten in hun hoofd. Daar werden ze gebruikt om de motorische schors, het hersendeel verantwoordelijk voor beweging, te stimuleren.

CEO Jacob Robinson zegt tegen Bloomberg dat ze zeer klein zijn, ongeveer zo groot als een erwt. Ze bevatten geen batterij, maar worden aangedreven door een 'geminiaturiseerd energiesysteem op basis van magneto-elektriciteit.

Andere bedrijven plaatsen apparaten rechtstreeks in de hersenen, wat een gevaarlijkere en complexere operatie inhoudt.

HealthTechXL geeft extra impuls aan startups in geavanceerde medische technologie

Een nieuw venture building programma voor startups in de gezondheidszorg en MedTech sector, dat is HealthTechXL. Betrokken partners zijn Philips, HighTechXL, de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), DeepTechXL en Invest-NL. Met het nieuwe programma willen zij een extra impuls geven aan het creëren, bouwen en ontwikkelen van startups in geavanceerde medische technologie in de regio Brainport Eindhoven.
 
Begin september is HealthTechXL officieel van start gegaan met 50 deelnemers. In de eerste helft van 2024 zullen de teams hun voorstel pitchen aan investeerders, potentiële partners en de bredere Brainport startup community. Het programma wordt geleid en uitgevoerd door HighTechXL en de BOM. De BOM, DeepTechXL en Invest-NL hebben de intentie om te investeren in bedrijven die uit het programma voortkomen.

Tijdens HealthTechXL werken de deelnemers hun ideeën om de gezondheidszorg of medische technologie verder te verbeteren uit. Zij doen dit onder begeleiding van HighTechXL en BOM, die hen ondersteunen in de oprichting of doorontwikkeling van hun onderneming.
 
De verwachting is dat de komende drie jaar tot 15 startups worden gefinancierd, wat op termijn moet leiden tot meer bedrijven die een bijdrage leveren aan betere, financieel toegankelijke gezondheidszorg. De regio Brainport Eindhoven speelt hierin een belangrijke aanjaagfunctie met mogelijk wereldwijde impact.  

Als onderdeel van het Centraal Sociaal Plan stelt Philips medewerkers die zijn geraakt door de reorganisatie vrij van werk om aan het programma deel te nemen. Daarmee is HealthTechXL enerzijds een belangrijk onderdeel van de van-werk-naar-werk initiatieven van het gezondheidstechnologiebedrijf om technisch talent voor de regio Brainport Eindhoven te behouden. Anderzijds jaagt het, in samenwerking met de partners, innovatie op medisch gebied in de regio verder aan.

Vodafone en Teladoc Health lanceren Health-e: een alles-in-één online gezondheidsdienst

Vanaf vandaag is Health-e beschikbaar, een  online gezondheidsdienst met onder andere 24/7 toegang tot een dokter.

Kinderen en/of partners kunnen ook gebruik maken van de dienst allemaal op één abonnement. Health-e is beschikbaar waar en wanneer dan ook en zorgt voor meer regie op gezondheid door digitale innovatie.

Eén van de voornaamste kenmerken van Health-e is het 24/7 toegankelijk maken van online huisartsen. Gebruikers en hun gezinsleden kunnen advies inwinnen bij in Nederland geregistreerde huisartsen en gezondheidsprofessionals. De app biedt ook de mogelijkheid om overdag gemakkelijk en laagdrempelig online consulten te plannen. Bijvoorbeeld met professionele coaches voor mentale ondersteuning en diëtisten die helpen om de leefstijl en het welzijn te bevorderen.

Vodafone is hiervoor een samenwerking aangegaan met Teladoc Health, een expert in virtuele zorg met 20 jaar ervaring op het gebied van online gezondheidsdiensten en digitale innovatie.  

Health-e zal initieel beschikbaar zijn voor particuliere Vodafone klanten en het is de ambitie om op langere termijn de gezondheidsservice voor heel Nederland beschikbaar te maken. 

3,4 miljoen euro Vlaamse steun voor biomedisch onderzoekscomplex en hoogtechnologisch bewegings- en revalidatielab UHasselt

Health Campus Limburg DC krijgt verder vorm. In 2026 zal er een nieuw biomedisch onderzoekscomplex komen op de campus in Diepenbeek, waar geavanceerde technologieën binnen de gezondheidszorg uitgebouwd worden. Ook het voor Europa unieke hoogtechnologische MOVE lab voor bewegingsanalyse en revalidatie krijgt een plaats op de Health Campus. Kostprijs is 13,6 miljoen euro.

Naast eerder toegekende steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, maakt ook de Vlaamse regering nu 3,4 miljoen euro vrij. “Het is van levensbelang voor onze kenniseconomie dat projecten zoals deze onze steun en investeringen verdienen”, zegt Vlaams minister voor economie Jo Brouns.

De Vlaamse levensverwachting blijft stijgen. Lag de gemiddelde levensverwachting in het jaar 2000 nog op 77,8 jaar, dan was dat in 2022 al 82,6 jaar. Dat brengt heel wat uitdagingen met zich mee, zeker om personen zo gezond mogelijk ouder te laten worden. Meer onderzoek binnen de gezondheidszorg is dan ook nodig. UHasselt werkt daarom samen met POM Limburg aan Health Campus Limburg DC in Diepenbeek, een plek waar alle innovatie binnen de zorg en life sciences plaats krijgt.