Ziektevoorspellende computer wint prijs van half miljoen
Wiro Niessen is door Technologiestichting STW benoemd tot Simon Stevin Meester 2015. Niessen doet met zijn vakgroep onderzoek naar computersystemen die voorspellen welke ziektes iemand krijgt, lang voordat die persoon daadwerkelijk ziek wordt. Het grote voordeel van zulke extreem vroegtijdige diagnostiek is dat artsen preventieve maatregelen kunnen nemen en veel gerichter kunnen behandelen.
Een dergelijk systeem leert voorspellingen te doen op basis van tienduizenden MRI-scans en CT-scans. De scans zijn gemaakt van zowel gezonde als zieke mensen. Daaruit pikt het systeem ziektepatronen op die voor het menselijk oog niet waarneembaar zijn, en dus normaal gesproken ook buiten het zicht van artsen blijven. Met die kennis vkan het systeem vervolgens nieuwe ziektegevallen herkennen op nieuwe scans, daarna een diagnose stellen en zelfs een prognose van het ziekteverloop geven.
Om computers te gebruiken voor medische diagnostiek moeten die eerst leren welke informatie op een scan relevant is. ‘Bij MRI- of CT-scans van het hart kun je denken aan de dikte van de hartspier en de hoeveelheid bloed die het hart rondpompt’, zegt Niessen.
Momenteel richt Niessen zich vooral op het voorspellen van hart- en vaatziekten en neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer. Het moet echter ook mogelijk zijn om andere aandoeningen te laten voorspellen. Niessen wil het geldbedrag dat aan de Simon Stevin Meester-prijs is gekoppeld, gaan gebruiken voor de verdere ontwikkeling van zulke systemen. Uiteindelijk moeten die ook genetische informatie kunnen verwerken, omdat het krijgen van een ziekte niet alleen een kwestie is van leefstijl en omgevingsfactoren, maar ook van genetische aanleg.
Zodra computers in staat zijn medische beelden op grote schaal te analyseren, opent zich volgens Niessen een wereld van mogelijkheden. Niessen: ‘We zijn op weg naar een nieuwe diagnostiek die de arts als individu naar de kroon kan steken.’ Volgens Niessen zijn er aanwijzingen dat bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer al tien tot vijftien jaar eerder op te merken moet zijn voordat de ziekte daadwerkelijk optreedt. ‘Maar al zou je een nauwkeurige diagnose slechts één jaar eerder kunnen stellen dan wat nu mogelijk is, dan nog biedt dat enorme voordelen.’
Op basis van de computerdiagnoses is ook beter te voorspellen wie gezond blijft. ‘Ons onderzoek leidt niet alleen tot betere diagnostiek, maar ook tot betere prognostiek’, zegt Niessen. ‘Daardoor kunnen we uiteindelijk betere behandelkeuzen maken.’ Dat betekent niet per definitie meer of vroegere behandelingen, maar juist ook minder behandelingen die achteraf gezien niet nodig waren.
De vakgroep van Niessen doet ook onderzoek naar zogeheten beeldgeleide operaties. Daarbij navigeert een chirurg op basis van beelddata, zodat hij of zij met minder schade voor de patiënt een operatie kan uitvoeren. Om dat goed te kunnen doen, heeft een chirurg zeer nauwkeurige ‘landkaarten’ van het lichaam nodig. Niessens groep werkt aan de ontwikkeling van zulke landkaarten, en zoekt naar manieren om de kaarten tijdens een operatie continu actueel te houden, ook als de patiënt beweegt door bijvoorbeeld ademhaling.
Geen opmerkingen: