Rugzak geeft patiënten met ataxie meer stabiliteit

Een innovatieve rugzak helpt mensen met de bewegingsstoornis ataxie om stabieler te staan en te lopen. Hierdoor zijn zij minder afhankelijk van hulpmiddelen zoals een rollator. Dat schrijven onderzoekers van de TU Delft, RWTH Aachen University, het Radboudumc en het Erasmus MC in het wetenschappelijke tijdschrift npj Robotics.

Voor veel mensen met een bewegingsstoornis is het een droom om zonder rollator de deur uit te kunnen. Een rollator wordt vaak als zwaar, onhandig en zelfs stigmatiserend ervaren. Een hulpmiddel dat de handen vrijlaat en meer bewegingsvrijheid biedt, is dan ook een welkome ontwikkeling.

Het idee voor de rugzak ontstond meer dan tien jaar geleden aan de TU Delft en het Erasmus MC. De onderzoekers lieten zich inspireren door de ruimtevaart: grote satellieten kunnen hun oriëntatie aanpassen zonder kracht uit te oefenen op hun omgeving. “We maken gebruik van hetzelfde gyroscopische effect,” legt hoogleraar Heike Vallery uit. “De rugzak bevat draaiende wielen en een geavanceerd regelsysteem dat weerstand biedt tegen draaibewegingen van de romp. Dat voelt een beetje alsof je je in water beweegt. Hierdoor beweegt de romp langzamer, wat zorgt voor meer stabiliteit en extra tijd om het evenwicht te herstellen.”
 
Samen met onderzoekers Bram Sterke, Katie Poggensee, Lotte van de Venis en revalidatiearts Jorik Nonnekes werd de zogeheten Gyropack geoptimaliseerd voor mensen met ataxie. In totaal testten veertien patiënten de rugzak tijdens balans- en loopoefeningen in drie situaties: zonder rugzak, met een actief werkende rugzak, en met een rugzak zonder dat de wielen een effect genereerden – een soort placebo-conditie die qua geluid en gevoel niet te onderscheiden was van de actieve variant.

Uit de experimenten bleek dat de rugzak zonder dat die actief was al een meerwaarde heeft voor patiënten. “Dat komt waarschijnlijk doordat de rugzak nu nog vrij zwaar is, zo’n zes kilo,” zegt Nonnekes. “Dat gewicht helpt al om het bovenlichaam stabiel te houden. Maar de grootste verbetering zagen we bij de actieve rugzak: patiënten waren zichtbaar veel stabieler en konden bijvoorbeeld veel beter in een rechte lijn lopen.”