Nederlandse ziekenhuizen kunnen nog veel winnen door healing environments

Betrokkenen bij ontwerp en bouw van ziekenhuizen hebben vaak weinig harde wetenschappelijke kennis over ‘healing environments’: het benutten van het gebouwontwerp om het genezingsproces te bevorderen. Dat stelt architecte Milee Herweijer, die op vrijdag 22 april promoveert aan de TU Delft. Ze stelde onder meer een praktische checklist op die ziekenhuizen direct kunnen gebruiken.

Het begrip ‘healing environment’ wordt in de ziekenhuisbouw veel gebruikt, maar wat betekent het eigenlijk? Van alles, ontdekte Herweijer. De een gebruikt het voor een gastvrije patiëntbenadering, de ander voor goede daglichttoetreding. We zouden ons moeten richten op wetenschappelijk onderbouwde kennis -het Evidence-Based Design-, stelt de promovenda. Zeker in het ontwerpproces. “Verrassend genoeg is die kennis in Nederland nauwelijks bekend. Daaraan wil ik wat doen met mijn onderzoek.”

Voor haar proefschrift spitte ze eerst de beschikbare literatuur door. Vooral in de Verenigde Staten is veel bekend over wat werkelijk effect heeft op het genezingsproces. Zo voelen patiënten zich beter in een eenpersoonskamer, liefst met goede akoestiek en verlichting. Een kamer alleen geeft minder kans op besmetting door medepatiënten en – heel belangrijk – meer privacy. Patiënten slapen er ook beter. Uitzicht op natuur, goede daglichttoetreding en de mogelijkheid tot een wandelingetje in het groen dragen bij aan het welbevinden. Dat zorgt voor minder stress, minder pijn en beter slapen en uiteindelijk tot een sneller herstel.

Goed ontworpen ruimtes voor het medisch personeel en minimalisering van de loopafstanden naar de patiënt – bijvoorbeeld door inrichten van decentrale verpleegposten – zijn eveneens van belang. Het zorgt ervoor dat het personeel meer tijd heeft voor de patiënt en meer plezier heeft in het werk. Gebrek aan privacy in wacht- en overdrachtsruimtes blijkt juist contraproductief. Het kan ervoor zorgen dat een patiënt uit schaamte bepaalde zaken verzwijgt voor de arts, met als gevolg een valse start bij een ziekenhuisopname.

Op basis van haar literatuuronderzoek stelde Herweijer een checklist op met bewezen effectieve ruimtelijke maatregelen. Daarmee ging ze langs bij negen recent gebouwde Nederlandse ziekenhuizen. Volgens Herweijer benutten ziekenhuizen te weinig de kansen om met het gebouwontwerp het genezingsproces te bevorderen. Herweijer: “Een mogelijke reden zou kunnen zijn dat ziekenhuizen en ontwerpers het telkens opnieuw zelf te verzinnen.”

Er is geen makkelijk vindbare informatie, er bestaat ook geen kenniscentrum, zoals het Center for Health Design dat in Amerika de kennis bundelt. Herweijer pleit ervoor dat we in Nederland ook meer kennis beschikbaar maken en delen door bijvoorbeeld een dergelijk centrum op te richten. Haar promotieonderzoek kan dienen als eerste opstap.