'Eye-on-a-chip': zicht op gerichter behandelen oogaandoeningen

Een levend stukje netvlies op een chip, als model voor het oog, maakt het mogelijk om oogaandoeningen te onderzoeken en ook gepersonaliseerde behandelingen te ontwikkelen. Onderzoeker Andries van der Meer van de Universiteit Twente verwacht dat met zo’n ‘eye-on-a-chip’ bijvoorbeeld een minder belastende behandeling is te vinden voor netvliesslijtage door ‘macula-degeneratie’. Op 5 en 6 juli komen technologen, medici, bedrijfsleven en patiëntenorganisaties bijeen in DesignLab, onderdeel van de UT, om het potentieel van de nieuwe technologie te verkennen en een agenda te formuleren voor de komende jaren.

‘Organ-on-a-chip’ systemen zijn sterk in opkomst: ze zijn in staat de functie van een heel orgaan na te bootsen op een microchip met vloeistofkanalen. Onderzoekers van de Universiteit Twente hebben al goede resultaten geboekt met bloedvaten, de hartspier en de lever. Het netvlies heeft een gelaagde structuur met een complexe vloeistofhuishouding en het verbruikt veel energie. Toch is ook dit, dankzij technologie van het MESA+ NanoLab, te vertalen naar een ‘eye-on-a-chip’ systeem. Dit is mogelijk door netvliesweefsel te kweken met stamcellen van de patiënt. Dat maakt de diagnose en eventuele behandeling sterk gepersonaliseerd.

UT-onderzoeker Andries van der Meer, zelf verbonden aan de groep Applied Stem Cell Technologies (onderdeel van het TechMed Centre van de UT) wil een eye-on-a-chip bijvoorbeeld gebruiken voor onderzoek naar macula-degeneratie, een veel voorkomende aandoening waarbij het zicht verslechtert. De achteruitgang begint in de macula - de ‘gele vlek’ -  in het midden van het netvlies. De huidige behandeling bestaat uit regelmatige injecties in het oog: een vervelende en invasieve therapie. Op een chip kunnen verschillende alternatieven getest worden zonder de patiënt te belasten én met minder dierproeven. Van der Meer werkt al samen met de afdeling Oogheelkunde van het Radboudumc en gaat ook andere medische disciplines betrekken in het onderzoek.

Om het potentieel van de nieuwe technologie te verkennen en een onderzoeksagenda op te stellen voor de komende jaren, komen tijdens de ‘Eye-on-a-chip workshop’, op 5 en 6 juli, alle stakeholders bijeen in DesignLab Universiteit Twente: technologen, stamcelspecialisten, oogartsen, farmaceuten en patiëntvertegenwoordigers. Tijdens die dagen gaat het over de chiptechnologie, de medische randvoorwaarden, maar ook over de vertaling naar business en naar de wensen van de patiënt. Om deze uiteenlopende disciplines samen te brengen, heeft DesignLab een crossdisciplinaire methodiek ontwikkeld die Science2Design4Society heet. In creatieve sessies inspireren de deelnemers elkaar en vormen ze nieuwe oplossingsrichtingen.